آسیب پا در یک سوم تصادفات جاده‌ای

دکتر آمبروجیو ماننتی، ، چندی پیش، در مراسم حوادث ترافیکی و ایمنی جاده‌ای، گفت: «تصادفات جاده‌ای نهمین عامل مرگ در جهان است. تصادفات جاده‌ای به عامل اصلی مرگ جوانان ‌15 تا ‌29 ساله جهان تبدیل شده و تقریبا یک میلیون و ‌300 هزار نفر هر سال در جاده‌های سراسر دنیا جان خود را از دست می‌دهند. علاوه بر آن سالانه ‌20 تا ‌50 میلیون نفر در جاده ها با سوانح منجر به جرح مواجه می‌شوند.» همین جملات کافی است تا به اهمیت تصادفات پی ببریم. اما تصادفات فقط تصادفات جاده‌ای نیستند. همچنین یکی از مهمترین آسیب‌هایی که در هنگام تصادف به مجروحین وارد می‌شود، آسیب‌های پاست. به همین دلیل مهمترین اشکال ضربات و تصادفات و آسیب‌های پای ناشی از آنها در این مقاله مورد بررسی قرار می‌گیرند.

تصادف سرنشینان اتومبیل
حدودا در یک سوم تصادفات اتومبیل از روبرو، سرنشینان خودرو دچار آسیب‌های پا می‌شوند. 88 درصد از این آسیب‌ها به شکستگی یک یا چند استخوان پا منجر می‌شود. شکستگی مچ و کف پا شایعترین محل‌ها در پا هستند که در هنگام تصادف دچار شکستگی می‌شوند. در مورد شیوع انواع شکستگی‌های ناشی از تصادف سرنشینان خودرو، سن و جنسیت مصدومان خیلی تفاوقتی ندارد وبیشتر از هر چیزی بستن یا نبستن کمربند ایمنی، شدت تصادف، سرعت اتومبیل و زاویه برخورد اهمیت دارد.

مکانیسم آسیب
در تصادف از روبرو، بیشتر از هر کسی، سرنشین کنار راننده در معرض خطر قرار دارد. در بین انواع مکانیسم‌های ایجاد شکستگی در پا 6 محل و مکانیسم از همه بیشتر باعث ایجاد شکستگی در تصادفات می‌شوند: 1- شکستگی مچ و کف پا در اثر جمع شدن و برخورد کف اتومبیل، پشت گلگیر و پدال‌ها، 2- شکستگی ساق پا در اثر برخورد با کف، پشت گلگیر و پدال‌ها، 3- شکستگی استخوان ران در اثر برخورد با داشبورد، 4- شکستگی ساق پا در اثر برخورد با داشبورد، 5- شکستگی استخوان‌های زانو در اثر برخورد با داشبورد و 6- شکستگی استخوان‌های زانو در اثر برخورد با داشبورد. نکته مهم اینجاست که شکستگی مچ و کف پا در اثر جمع شدن و برخورد کف اتومبیل، پشت گلگیر و پدال‌ها 6 برابر سایر انواع شکستگی و مکانیسم‌ها در هنگام تصادف برای سرنشینان اتومبیل رخ می‌دهد.

عوامل کاهنده آسیب
در حال حاضر بیشتر تجهیزات ایمنی داخل اتومبیل برای کاهش صدمات وارده بر سر و گردن طراحی می‌شوند و در بین آسیب‌های پا تنها باعث کاهش آسیب‌های وارده بر ران شده و بر سایر صدمات پای ناشی از تصادفات تاثیر چندانی ندارند. اما نکته مهم در مورد تصادفات سرعت اتومبیل در هنگام وارد آمدن آسیب به پاست. چرا که برای ایجاد شکستگی در پا در زمان تصادف کمترین میزان سرعت اتومبیل نسبت به سرعت مورد نیاز برای ایجاد شکستگی و یا آسیب به سایر اعضای بدن، مورد نیاز است. 50 درصد شکستگی‌های پا در تصادفات در حالی ایجاد شده که اتومبیل‌ها سرعتی کمتر از 50 کیلومتر در ساعت داشته‌اند و 80 درصد شکستگی‌های پا در سرعتی زیر 70 کیلومتر رخ می‌دهند. بیشتر شکستگی‌های پا زمانی رخ می‌دهد که اتومبیل تصادف کرده کوچک باشد.
برای کاهش خطر شکستگی پا در هنگام تصادف توصیه می‌شود: 1- با حداقل سرعت مطمئنه رانندگی کنید، 2- حتما در هنگام رانندگی خود و سرنشین کنار راننده را ملزم به بستن کمربند ایمنی کنید. 3- از اتومبیل‌های با ایمنی بالاتر استفاده کنید. 4- از نصب وسایل تزئینی سخت روی داشبورد خودداری کنید. 5- فاصله صندلی، فرمان و داشبورد را بر اساس استاندارد توصیه شده تنطیم کنید.

تصادف عابر با اتومبیل
آسیب‌های پای ناشی تصادف عابر با اتومبیل بسیار بستگی به نوع اتومبیل، سرعت آن و نیز زاویه برخورد دارد. مسلما اتومبیل‌های با ارتفاع زیر، کمتر باعث آسیب پای عابر می‌شود و ضرباتی که با سرعت کم و در زاویه مناسب به پای عابر وارد شود، ممکن است حتی باعث آسیب جدیدی پای عابر نشود.

آسیب‌های معمول
در تصادفاتی که محل برخورد سپر اتومبیل با پای عابر، قسمت خارجی زانوی عابر است، بیشترین آسیب‌ها کشیدگی و پارگی رباط‌ها و شکستگی استخوان‌های زانو است. اگر محل ضربه، جلوی زانو باشد بیشتر از هر چیزی شکستگی استخوان‌های زانو محتمل استو از طرفی برخی افراد در هنگام تصادف، ضربه به کناره ران و لگن‌شان وارد می‌شود که در این موارد شکستگی استخوان ران و نیز گردن استخوان ران ممکن است رخ دهد. معمولا در تصادفات معمول عابر با اتومبیل خیلی به کف پای بیمار آسیب نمی رسد مگر در موارد که اتومبیل از روی پای بیمار رد شود که بسته وضعیت عابر در هنگام این تصادف گاهی حتی هیچ آسیبی به کف پای مصدوم وارد نمی‌شود. اما محمل‌ترین آسیب‌ها در این حالت و شکستگی در رفتگی مچ‌پا و استخوان‌های کف پاست.

پیشگیری
بهترین راه پیشگیری از آسیب‌های پا در تصادف با اتومبیل، عدم تصادف است. استفاده از پل‌های عابر پیاده و عدم عبور از عرض آزادراه‌ها و عبور از محل خط‌کشی عابر پیاده در خیابان‌ها و رعایت چراغ راهنمایی عابران در گذر از چهارراه‌ها می تواند از بروز چنین تصادفاتی جلوگیری کند.

تصادف موتورسواران
همیشه موتورسیکلت یکی از خطرناک‌ترین وسایل نقلیه بوده است. اگر در اورژانس ارتوپدی ساعتی را بگذرانید، می‌بینید که بیشتر مصدومان موتورسوارانی هستند که به نوعی تصادف کرده‌اند. برخی با اتومبیل، برخی با عابر و برخی هم زمین خورده اند. حتی برخی از آنها بیش از 5 بار دچار شکستگی پا شده‌اند و یا چندین بار تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند.

دوسوم شکستگی پا
در بین آسیب‌های ناشی از تصادفات موتورسواران، شکستگی پا بسیار شایع است. بیش از 66 درصد موتورسوارانی که تصادف کرده و به بیمارستان مراجعه می‌کنند، دچار آسیب‌های پا می‌شوند. بیشتر موتورسوارانی که دچار آسیب می‌شوند، در دهه سوم زندگی خود هستند. یعنی 20 تا 29 ساله هستند. 42 درصد مصدومان موتورسواری که دچار آسیب‌های پا می‌شوند، در اثر تصادف با اتومبیل و 22 درصد آنها در اثر زمین خودرن دچار آسیب می‌شوند.
شایعترین آسیبی که به پای موتورسواران در هنگام تصادف وارد می‌شود، شکستگی ساق پاست. 44 درصد آسیب‌های پای موتورسواران در اثر تصادف، شکستگی ساق پا، 35 درصد آن شکستگی مچ پا و 22 درصد آن شکستگی استخوان ران است. معمولا 75 درصد شکستگی‌های ناشی از تصادف در موتورسواران بدون نیاز به جراحی و تنها با گچ گرفتن بهبود می‌یابد. ولی 25 درصد از این شکستگی‌ها به عمل جراحی نیاز پیدا می‌کنند.

کاهش آسیب

مسلما موتورسواری با سرعت مطمئنه و پرهیز از حرکات نمایش و آکروباتیک مثل لایی کشیدن و زیگزاگ راندن و تکچرخ زدن خصوصا در خیابان‌ها و معابر شهری اولین گام پیشگیری از تصادف موتورسواران است. اما برای کاهش آسیب‌های وارد شده به پا در هنگام تصادف موتورسواران، بستن انواع محافظ پا و زانو روی موتور و نیز پوشیدن لباس‌های مخصوص موتورسواری که ضربه گیر دارند توصیه می‌شود.
 

آسیب‌های پا در فوتبال

وقتی واژه تصادف و صدمات و آسیب‌های ناشی از آن به میان می‌آید، همه ذهن‌ها به سمت تصادف با اتومبیل و موتورسیکلت می‌رود. اما شاید تصادف انسان با انسان را هم بتوان در این زمینه گنجاند. در بین تصادفات انسانی شایعترین میدان در کشورما زمین فوتبال است. فوتبال در همه جای دنیا یکی از مهمترین عامل آسیب‌های ورزشی و برخوردهای انسان با انسان است. البته با توجه به نوع ورزش فوتبال شایعترین آسیب‌ها در این ورزش، صدمات پاست. حدود 3 درصد بچه‌هایی که فوتبال بازی می‌کنند، دچار آسیب پا می‌شوند. این در حالی است که 30 تا 50 درصد بزرگسالان غیر حرفه‌ای که فوتبال بازی می‌کنند، دچار آسیب پا می‌شوند و فوتبالیست‌های حرفه‌ای تا 65 درصد دچار آسیب پا می‌شوند.

کارهای خطرناک
شایعترین مکانیسم‌های آسیب پا در فوتبال شامل تکل رفتن، دویدن، مورد تکل واقع شدن، شوت زدن، دریبل چرخشی زدن و بالا پریدن است.
تکل رفتن و مورد تکل واقع شدن زمانی خطرناک می‌شود که بازیکنی که مورد تکل قرار می‌گیرد نتواند به موقع واکنش نشان داده و توپ را رها کرده و جاخالی دهد. در واقع بدترین نوع تکل تکل از پشت است که در آن بازیکنی که مورد تکل قرار می‌گیرد، بزیکن تکل رونده را نمی‌بیند. در این حالت هم بازیکن تکل کننده و هم بازیکنی که مورد تکل قرار می‌گیرد ممکن است آسیب ببینند و به همین خاطر طبق قوانین فیفا تکل از پشت خطاست.
هنگام دویدن، بالا پریدن و دریبل چرخشی زدن علت اصلی آسیبی که به پا وارد می‌شود، کفش نامناسب است. در واقع در این موارد فشاری که به مچ پا وارد می‌شود از توان رباط‌های آن بیشتر است. هنگام شوت زدن وقتی دفاع تیم مقابل درصدد مقابله برمی‌آید و پای خود را مقابل توپ می‌گیرد، ضربه پای مهاجم به پای خود و دفاع تیم مقابل وارد می‌شود و ممکن است باعث شکستگی، دررفتگی و یا ضرب دیدگی مچ پا و حتی ساق پا شود.

آسیب‌های خطرناک

زانو، مچ پا و کف پا در فوتبال بیشتر از سایر قسمت‌های پا ممکن است دچار آسیب شوند. پیچ خوردگی، ضرب دیدگی، کشیدگی تاندون‌ها، پاره شدن غضروف‌ها و شکستگی هم بیشترین صدماتی هستند که در فوتبال به پا وارد می‌شوند. در بین کل آسیب‌های پا هنگام فوتبال هم از همه بیشتر پیچ خوردگی مچ پا و کشیدگی رباط‌های زانو و مچ پا اتفاق می‌افتد. شدت آسیب‌های پا در فوتبال هم با افزایش سن بیشتر می‌شود و در بین بازیکنان حرفه‌ای از همه بیشتر است.