اصول درمان و مراقبت پیچ خودردگی مچ پا

استراحت، یخ، بانداژ، بالشت

پیچ خوردگی مچ پا یکی از شایعترین مشکلات حاد مفاصل است که شاید بسیاری از ما آن را تجربه کرده باشیم. مشکلی که گاهی با درمان‌های عجیب و غریب و در بسیاری موارد با دستکاری‌های بی‌جا و خطرناک افراد غیر متخصص عارضه دار شده و بیشتر از آنچه باید، دردسرساز می‌شود. اصولا پیچ خوردگی مچ پا هرگونه آسیب در ساختار رباط‌های حمایت کننده مفصل مچ پاست. رباط‌ها عامل اتصال، ثبات، پایداری و استحکام استخوان‌ها در مفاصل هستند. وقتی مچ پا پیچ می‌خورد، اصولی را باید رعایت کرد که در این مقاله به بررسی آنها می‌پردازیم.

درد شدیدی که مانع از ادامه راه رفتن و فشار روی پای آسیب دیده می‌شود، اولین نشانه پیچ خوردگی مچ پاست. اگر خود فرد یا پزشک هنگام معاینه به مفصل آسیب دیده دست بزند، درد بیمار تشدید می‌شود. محل آسیب متوم، گرم و قرمز می‌شود و اگر پیچ خوردگی کمی شدید باشد، معمولا با خونمردگی و کبودی همراه می‌شود.

پیچ خوردگی مچ پا بسته به وضعیت و آسیبی که در مفصل ایجاد کرده، شدت علایم و آسیب متفاوتی را باعث می‌شود. پیچ خوردگی درجه 1 عبارتست از مچ دردناک در حالی که مفصل هنوز ناپایدار نیست. این حد از پیچ خوردگی مچ پا با کشيدگي خفيف رباط همراه است. در پیچ خوردگی درجه 2، مچ پا دردناک بوده و به علت پارگی متوسطی که در رباط‌ها ایجاد شده، مفصل مختصری ناپایدار است. در این نوع پیچ خوردگی خونریزی در مفصل دیده می شود. پیچ خوردگی درجه 3 علاوه بر دردناکی و تورم، ناپایداری مفصل ایجاد می کند. علت این ناپایداری پارگی کامل رباط‌هاست. در این حالت خونریزی در مفصل شدیدتر است.
 

مچ پای پیچیده در زندگی

احتمال بروز پیچ خوردگی مچ پا برای همه افراد یکسان نیست. خانم‌ها بیشتر از آقایان دچار این عارضه می‌شوند. سنین پایین‌تر با خطر بیشتری در ایجاد پیچ خوردگی مچ پا همراه است. سابقه پیچ خوردگی مچ پا نیز زمینه ساز بروز دوباره این عارضه است. وزن زیاد و طوده بدنی بالا نیز احتمال بروز پیچ خوردگی مچ پا را زیاد می‌کنند. کفش نامناسب و پاشنه بلند نیز از دیگر عوامل مهم پیچ خوردگی مچ پاست. در برخی ورزش‌ها مثل فوتبال، والیبال و بسکتبال که با دویدن و پریدن مداوم و یا چرخش روی پاشنه پا همراهند، بیشتر از بقیه پیچ خوردگی پا اتفاق می‌افتد. پيچ خوردگي مچ پا شايعترين آسيب و صدمه ورزشي محسوب مي‌شود که 25 تا 45 درصد افراد در طول دوران ورزش کردن خود به آن دچار می‌شوند.

یکی از عوامل خطرساز بروز پیچ خوردگی در مچ پا، اختلال در حس درک وضعیت بدن است.  یکی از مهمترین راهکارهای پیشگیری از این اختلال ریشه در کودکی دارد. ثابت شده، بچه‌هایی که پابرهنه بازی و جست و خیز می‌کنند، کمتر دچار پیچ خوردگی مچ پا می‌شوند.

مفصل چپ و راست شده

پیچ خوردگی مفصل مچ پا ممکن است بر اساس نوع مکانیسم، به 3 شکل ایجاد شود: یکی پيچ خوردگي هاي خارجي که در حرکت چرخشي پا به سمت خارج به طوري که کف پا به سمت داخل قرار گيرد رخ مي دهد و در آن قسمت خارجي مچ پا صدمه مي بيند. دیگری پيچ خوردگي هاي داخلي که در حرکت چرخشي پا به سمت داخل به طوري که کف پا به سمت خارج قرارگيرد، رخ داده و در آن قسمت داخل مچ پا آسیب مي‌بيند. و آخری پيچ خوردگي هاي بالاي مچ پا که با پارگي رباط بين درشت‌ني و نازک‌ني در انتهاي تحتاني آنها همراه است و اغلب با درد جلوي مچ پا تظاهر پيدا مي‌کند.

کمک‌های برنج
کلمه rice (برنج) را که مخفف چهار کلمه rest (استراحت)، ice (یخ)، compression (فشردن) و elevation (بالا نگه داشتن عضو) است به اساس کمک‌های اولیه و مراقبت از مچ پای پیچ خورده است.
برای استراحت، از عضو صدمه دیده استفاده نکنید و آن را در حالت استراحت قرار دهید. به کار بردن سرما روی قسمت آسیب دیده سبب انقباض عروق خونی می شود و کاهش خونریزی، تورم ودرد را به دنبال خواهد داشت. بستن مفصل آسیب دیده با ابند کشی و بالا نگه داشتن آن باعث پیشگیری و بهبود تورم می‌شود.

اجرای قانون RICE:

R (Rest): بی حرکت نگهداشتن و راه نرفتن روی پای آسیب دیده اولین اقدامی است که باید انجام دهید.

I (Ice): برای سرد کردن مفصل آسیب دیده می توان از کیسه‌های یخ، قراردادن پا در تشت آب سرد و یا ماساژ مفصل با یخ استفاده کرد. برای به کار بردن یخ از قانون 3 استفاده کنید: 3 روز اول بعد از آسیب دیدگی، روزانه 3 بار و هر بار 30 دقیقه مفصل آسیب دیده را با یخ سرد کنید.

C (Compression): برای ایجاد فشار، یک شیء نعل اسبی را زیر قوزک پا قرار دهید تا قوزک پا و این شیء هم سطح به نظر برسد. از حوله، دستمال یا مقداری موم می‌توانید به عنوان این شیء نعل اسبی استفاده کنید. سپس روی مفصل را با باند کشی ببندید. مراقب باشید که باند را سفت نبندید چون که باعث اختلال خونرسانی و ترمیم مفصل می‌شود. اگر بعد از بستن باند انگشتانتان سورن سوزن شد، باند را سفت بسته‌اید.

E (Elevation): پای آسیب دیده را باید آنقدر بالا بیاورید که در حالت دراز کشیده، مفصل آسیب دیده در سطح سر یا بالاتر از آن قرار گیرد. برای این کار می توانید از چند بالشت استفاده کنید. روزانه حدود 3 ساعت پای آسیب دیده را باید بالا نگه داشت.